Wat doet een notaris de hele dag, en waarom?
Iedereen die wel eens een huis heeft gekocht of die daarmee bezig is, kent de verhalen: je stapt naar de makelaar die het voor jou ultieme huis in de vitrine heeft hangen, er worden bezichtigingen georganiseerd, je bent aan het fantaseren hoe het huis ingericht kan worden… Het is allemaal hartstikke romantisch. Dan is het koopcontract bij de makelaar getekend en de hypotheekofferte geaccepteerd, en vanaf dat moment begint er een schimmig gebied, waarvan niemand precies lijkt te weten wat daar gebeurt: het notariskantoor……
Zes weken later zit je namelijk op een chique kantoor tegenover een man of vrouw, die volledig onbegrijpelijke taal uitslaat in een poging om je de woordenbrij van de leveringsakte uit te leggen. De notaris brabbelt vervolgens onverstaanbaar de personalia van de aan tafel zittende personen, en sluit af met het voorlezen van een niet te begrijpen stuk tekst, die ergens aan het einde van de akte moet staan. Je probeert nog om de betreffende pagina op te slaan, maar dat hoeft al niet meer want de notaris is al klaar met lezen en schuift je het door hem voorgelezen document toe om te tekenen. Als alle partijen hun handtekening hebben gezet, mompelt de notaris een tijdstip, vult dat in en zet zelf zijn handtekening onder de akte, waarna de makelaar (die het als enige wél begrepen schijnt te hebben) je een fles wijn overhandigt. Even later sta je verbouwereerd, maar met een fles wijn in de handen weer buiten en schijn je eigenaar van een huis te zijn……
Een logische vraag dringt zich hier op: wat doet een notaris de hele dag, en waarom?
Al in vroeger tijden werden er door mensen belangrijke afspraken gemaakt, die ze vanwege het grote belang graag op papier wilden hebben. Omdat ze zelf vaak niet konden lezen of schrijven, gingen ze naar iemand toe die dat wél kon: een notaris. Die kon echter natuurlijk opschrijven wat hij wilde, dus om toch enige vorm van controle te hebben werd het stuk in het bijzijn van twee getuigen in zijn geheel voorgelezen, waarna de akte werd getekend. Het ambt van notaris was daarmee niet bijster spannend; het was eerder een erefunctie. Met de tijd is daarin gelukkig verandering gekomen: naarmate de maatschappelijke ontwikkeling voortging, konden immers steeds meer mensen zelf lezen en schrijven. Daarvoor hadden ze dus de notaris niet meer nodig. Veel meer zorgt hij of zij er tegenwoordig voor dat afspraken juridisch verantwoord op papier komen. In veel gevallen heeft de wet zelfs notariële tussenkomst verplicht gesteld: veel afspraken, zoals de eigendomsoverdracht van een huis of het maken van een testament, kunnen alleen maar tot stand komen door middel van een notariële akte.
Gelukkig is inmiddels ook de Notariswet op dit punt gewijzigd: als partijen aangeven dat ze op volledige voorlezing géén prijs stellen, hoeft de notaris alleen het begin en het slot van de akte nog maar voor te lezen, en mag hij de verdere inhoud op hoofdlijnen met partijen doornemen. Diegenen die thuis een afschrift van bijvoorbeeld een leveringsakte of hypotheekakte hebben liggen, moeten deze er maar eens op nalezen: vast en zeker staat er aan het slot: “Comparanten verklaarden, op volledige voorlezing geen prijs te stellen", of iets van gelijke strekking. Daarmee is de hoofdtaak van de notaris verschoven naar het goed en begrijpelijk uitleggen van de inhoud van de akte en het controleren of alles juridisch correct is. Het voorlezen van begin en slot is en blijft een verplicht nummertje.
Maar toch: zeker bij de aankoop van een huis blijft dit moment toch altijd weer een mooi, traditioneel hoogtepunt en voor menigeen is het dan ook een mooie afronding van het hele proces als de notaris eindelijk citeert uit eigen werk:
“WAARVAN AKTE…!”
Mr. Roland Kok
Notarispraktijk Mr. Roland Kok
Tiel